تحقیق در مورد سنگابهای تاریخی اصفهان از دوره صفویّه

لینک دانلود و خرید پایین توضیحات

دسته بندی : وورد

نوع فایل : .doc ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحه : 9 صفحه

قسمتی از متن .doc :

سنگابهای تاریخی اصفهان از دوره صفویّه

دکتر لطف الله هنرفر

در بین آثار و ابنیه نفیس تاریخی اصفهان سنگابهای مساجد خود مجموعه جالبی را تشکیل می دهد تا آنجا که نگارنده تحقیق کرده است نصب سنگاب در مساجد و اماکن مقدسه و گذرگاه‌های مردم از دوره صفویه در ایران معمول شده است و یقیناً بوجود آمدن این دسته از پدیده‌های هنری ارتباط خاصی با عقاید و مذهب مردم آن دوره دارد زیرا مذهب تشیع از ابتدای تأسیس دولت صفویه به وسیله شاه اسماعیل اول مذهب رسمی دولت و دین اکثریت مردم ایران قرار گرفته است و سلاطین صفویه و امرا و مقربین درگاه پادشاهان و ایرانیان شیعه و بزرگان مذهب با جان و دل کوشیده اند و در پرتو معتقدات آنها در مساجد و مقابر ائمه و امام زادگان و علمای شیعه آثاری از هنرهای زیبا به یادگار گذاشته شده است که از نظر ظرافت کمتر شبیه و مانند دارد و از این قبیل است اقدامات آنها در تعمیر و تزیین مشاهد متبرکه عراق و مشهد و زیارتگاه‌هایی مانند هارون ولایت و امام‌زاده اسماعیل و امام زاده احمد و درب امام و مانند این آثار هنری در شهر اصفهان. [16]

سنگاب نفیس مدخل مسجد شاه اصفهان ـ دوره شاه عباس کبیر

علاقه و ارادتمندی خاص مردم شیعه مذهب ایران به امام سوم و تأثر و تأسف شدید آنها از مظلومیت امام و اصحاب او و فاجعه کربلا و شهید شدن امام اهل بیت اطهار و یاران او در حالی که حتی بنی‌امیه آب فرات را هم بر روی او و خانواده و اصحاب او بستند و نه تنها حاضر نشدند به جگر گوشه او حضرت علی اصغر (ع) هم قطره آبی برسانند بلکه آن کودک معصوم را نیز در آغوش پدر به قتل رساندند موجب شده است که به هر تشنه لبی آب رایگان بدهند و در مساجد و مقابر و بازارها و گذرها مخصوصاً به هنگام تابستان ظروف و قدح‌های آب سرد قرار دهند تا مردم راهگذری که تشنه‌اند از آن آب بنوشند و خاطره شهادت امام و اصحاب او را که تشنه کشته شده اند زنده و جاویدان نگاه دارند و به امام و اهل و بیت او سلام بفرستند و به قاتلین آنها لعنت کنند.

در مساجد و آثار سلطنتی جام و قدحهای ساده بازار و گذر شکل با شکوهتری به خود گرفته و با سنگهای نفیس یک‌پارچه سنگابهایی ساخته و پرداخته شده است که زینت افزای تزیینات کاشی‌کاری گنبدها و در و دیوار مساجد باشکوه اصفهان شده است. سنگابهای مساجد و اماکن مقدسه اصفهان از نظر شکل مختلف است. بیشتر سنگابها دایره‌مانند است و برخی از آنها به شکل مستطیل ساخته شده است. نوع سنگ سنگابها از مرمر و یشم یا سنگ پارسی و نوعی از سنگهای آهکی است. بعضی سنگابها مانند دو سنگاب مرمری دو گنبد شرقی و غربی مسجد شاه اصفهان از مرمر یکپارچه صیقلی شده است و بعضی دیگر مانند سنگاب مدخل مسجد شاه و سنگاب چهل ستون جانب غربی گنبد بزرگ مسجد شاه از سنگ یشم منقش به گل و بوته با خط و کتیبه به وجود آمده است.

در دوره های بعد از صفویه نیز بوسیله مردم خیَّر سنگابهایی به یادگار گذاشته شده ولی این دسته از سنگابهای اصفهان مانند سایر صنایع و هنرهای ظریف عهد صفویه بعد از آن دوره درخشان رو به تنزل گذاشته و از حیث صنعت حجاری و آرایش گل و بوته و خط با سنگابهای عهد صفوی قابل مقایسه نیست.

نگارنده در این مقاله خوانندگان محترم را با سنگابهای مشهور اصفهان از دوره صفویه و حجاری و خط و کتیبه‌های آنها آشنا می کند و تصویری چند از سنگابهای مزبور را زینت‌بخش این مقاله می نمایند.

سنگابهای نفیس مسجد شاه:

در مدخل مسجد شاه اصفهان سنگاب نفیسی تعبیه شده است که با گل و بوته آرایش شده و همه نویسندگان داخلی و خارجی عهد صفویه و دوره‌های بعد آنرا از شاهکارهای موجود در مسجد شاه اصفهان معرفی کرده‌اند. سه سنگاب مرمری یکپارچه در زیر دو گنبد شرقی و غربی مسجد و چهل ستون جانب شرقی گنبد بزرگ قرار دارد و در چهل ستون جانب غربی سنگاب نفیسی از سنگ یشم تعبیه شده که با آرایش‌های گل و بوته تزیین شده و در اطراف آن اشعاری به خط نستعلیق برجسته مورخ به سال 1095 هجری قمری به شرح زیر حجاری شده است:

چون به فرمان سلیمان زمان شاه جهان

گرچه سر پوش به دریا نتوان پوشیدن

علی حبه جنه یا قاهر العدو

آنکه باشد فلکش از مه نو حلقه به گوش

لیک بر شهرت بحرست حبابش سر‌پوش

شـاه جمجاه کـز آوازه آب تـیغش

خضر چون وصف روان‌بخشی این آب شنید

قسیم النار و الجنه یا والی الولی

شد به کانون جهان آتش بیداد خموش